Memurlar hakkındaki yasal mevzuat çok karmaşıktır. Bu konuda neredeyse onlarca yasal metin bulunmaktadır. Memurlarla ilgili düzenlemeler en üst yazılı norm olan Anayasamızda yer almaktadır. Anayasadan sonra onlarca kanun ve Yönetmeliklerle pek çok düzenleme yapılmıştır. Tüzük, Yönerge, Genelge vb. düzenlemelerin yanında memurlarla ilgili uygulanan ve özellikle memur hakkında mali düzenlemeler içeren Bakanlar kurulu kararları mevcuttur.

Konu hakkında didaktik bir üsluba kaçmaktan sakınarak bu köşemdeki yazılarımda güncel yargı kararları ışığında ya da somut gelişmeler gerektirdiği takdirde memurların hukukunu ilgilendiren konularda yazmayı planlıyorum.

Sevgili AES’liler bu yazımda Danıştay 5. Dairesi tarafından verilen güncel karar hakkında değerlendirme yapacağım. Karar, memur disiplin hukuku ile ilgili.

Disiplin soruşturmaları, düzenlenen soruşturma raporları, raporda getirilen teklifler ve bunların uygulanmaları, verilen cezalara itirazlar ve disiplin cezasının kesinleşme süreci ve nihayet idari yargıda dava açılması gibi idari işlemler hakkında hepiniz az çok bilgi sahibi olmuşsunuzdur.

Yukarıda özetlediğim disiplin cezası verme süreci sırasında ve uygulanması sırasında somut olaya göre yüzlerce ihtimal bulunmaktadır. Bu nedenle disiplin hukuku konusunda her zaman tartışılacak bir yön bulmak mümkündür.

Danıştay 5. Dairesinin yayımladığı güncel bir kararda;

“ … 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125/C-(ı) maddesinde, "hizmet içinde Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak" fiili, memurun brüt aylığının 1/30-1/8 oranında kesilmesi cezasını; 125/D-(c) maddesinde, "görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak" fiili, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren eylem ve haller arasında sayılmış; 125. maddesinin 5. fıkrasında da, "öğrenim durumları nedeniyle yükselebilecekleri kadroların son kademelerinde bulunan devlet memurlarının, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının verilmesini gerektiren hallerde, brüt aylıklarının 1/4'ü-1/2'si kesilir ve tekerrüründe görevlerine son verilir." hükmüne yer verilmiştir.

Anılan Kanun'un 126. maddesinin 1. fıkrasında, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının, memurun bağlı olduğu kurumdaki disiplin kurulunun kararı alındıktan sonra, atamaya yetkili amirler, il disiplin kurullarının kararlarına dayanan hallerde Valiler tarafından verileceği; aynı maddenin 3. fıkrasında ise, "Disiplin kurulu ve yüksek disiplin kurulunun ayrı bir ceza tayinine yetkisi yoktur, cezayı kabul veya reddeder. Ret halinde atamaya yetkili amirler 15 gün içinde başka bir disiplin cezası vermekte serbesttirler." kuralına yer verilmiştir. Aynı Kanun'un 136. maddesinde de, "İtiraz halinde, itiraz mercileri kararı gözden geçirerek verilen cezayı aynen kabul edebilecekleri gibi cezayı hafifletebilir veya tamamen kaldırabilirler." hükmü yer almıştır.

30/05/1999 tarih ve 23710 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Adalet Bakanlığı Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Yönetmeliği'nin 5. maddesi de kademe ilerlemesinin durdurulması cezası yönünden 657 sayılı Kanunla benzer düzenlemeler getirmiştir. Anılan Yönetmeliğin "Disiplin cezası vermeye yetkili amir ve kurullar" başlıklı 8. maddesinde, "Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının, bu Yönetmeliğin 17. maddesinde gösterilen usûle göre, 12. maddede belirtilen Bakanlık Disiplin Kurulunun uygun görüşü alınarak, atamaya yetkili amirce verileceği", 17. maddesinde, "Disiplin Kurulunun, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile ilgili işlerde, soruşturma dosyasını aldığı tarihten itibaren 30 gün içinde, soruşturma evrakına göre karar vereceği ve atamaya yetkili makama bildireceği, bunun üzerine atamaya yetkili âmir tarafından 20 gün içinde kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının verileceği" düzenlenmiş, 19. maddede ise, "Disiplin Kurulu ve Yüksek Disiplin Kurulunun, 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen alt ceza uygulaması hariç, ayrı bir ceza tayinine yetkisi olmadığı; cezayı kabul veya reddedeceği, ret halinde, atamaya yetkili amir tarafından, 15 gün içinde başka bir disiplin cezası verilebileceği" kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME: Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, disiplin kurullarının, soruşturma raporunda önerilen cezayı kabul ya da reddetmek dışında, soruşturma dosyasını iade etmek gibi bir yetkisi bulunmadığı halde uyuşmazlıkta bu yönde işlem tesis edildiği görülmektedir. Öte yandan, 657 sayılı Kanunun 136.maddesinde, memurların disiplin cezalarına itiraz etmeleri durumunda daha ağır bir disiplin cezası verilmesi yasaklanarak, kamu görevlilerinin çekinmeden itiraz yoluna başvurabilmeleri kanuni güvence altına alınmıştır. Uyuşmazlıkta ise, kendisine verilmiş olan aylıktan kesme cezasına karşı 657 sayılı Kanunun 135. maddesi uyarınca itiraz yoluna başvuran davacının aleyhine sonuç doğuracak şekilde, bu kez itiraz konusu ettiği aylıktan kesme cezasından daha ağır bir ceza olan "kademe ilerlemesinin durdurulması cezası" ile cezalandırıldığı anlaşılmaktadır. Bu durumda, yetkisi olmadığı halde disiplin kurulunca soruşturma dosyasının iadesi yoluna gidilmesi ve davacının aleyhine olacak şekilde itiraz ettiği cezadan daha ağır bir cezayla cezalandırılması karşısında, davacının üç yıl süreyle kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılmasına, ancak öğrenim durumu itibarıyla yükselebileceği kadronun son kademesinde bulunduğundan 657 sayılı Kanunun 125. maddesinin beşinci fıkrası gereğince brüt aylığının 1/4 oranında kesilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmemiştir. Bu itibarla, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır. ..”

Yukarıdaki karardaki uyuşmazlıkta, kendisine verilmiş olan aylıktan kesme cezasına karşı 657 sayılı Kanunun 135. maddesi uyarınca itiraz yoluna başvuran davacının aleyhine sonuç doğuracak şekilde, disiplin kurulunca, davacının itiraz konusu ettiği aylıktan kesme cezasından daha ağır bir ceza olan "kademe ilerlemesinin durdurulması cezası" ile cezalandırılmasına karar verilmesi halinde bu işlemin hukuka uygun olmadığı açıklanmıştır.

657 sayılı Kanunun 136.maddesinde, memurların disiplin cezalarına itiraz etmeleri durumunda daha ağır bir disiplin cezası verilmesi yasaklanarak, kamu görevlilerinin çekinmeden itiraz yoluna başvurabilmeleri kanuni güvence altına alınmıştır.

Disiplin soruşturmasına uğramadan görevinizi yapmanız dileğiyle şimdilik hoşça kalın.

Av. Ümit Gülseven