Bakanlığa bağlı bazı illerde seçmeli ders seçim sürecinde yaşanan bazı aksaklık ve usulsüzlükler, gerek öğrencilerin gerekse öğretmenlerin mağdur olmasına sebep olmaktadır. Şöyle ki; yeteneğe bağlı beden eğitimi, resim, müzik, görsel sanatlar gibi derslerde ilgili yönetmelik hükümlerine uyulmamakta, sınıf birleştirmeler yapılarak öğrencilerin daha kalabalık sınıflarda okumalarına sebep olunmaktadır. Oysaki bu dersler yeteneğe bağlı derslerdir ve sınıfların bölünerek daha az mevcutlarla, interaktif ve uygulamalı eğitim verilmesi öngörülmüştür. Kaldı ki mevzuu hükümler de bu minvalde düzenlenmiştir. Aynı sınıftan öğrencilerin farklı seçimlik dersler seçerek eş zamanlı olarak farklı dersleri görebilmelerine imkân tanıyan düzenlemeler ortada iken, realitede bunun uygulanmadığı müşahede edilmektedir. Ayrıca seçimlik derslerin öğrencilerin ve velilerin talebine göre belirleneceği mevzuat hükümlerinde açık iken, uygulamada bu iradeler görmezden gelinmek sureti ile keyfi seçimlik ders belirleme işlemleri yapıla gelmektedir. Bütün bunların farklı olumsuz sonuçları üzerine tespitlerimizi ve taleplerimizi içeren dilekçemizi Bakanlığa ilettik.
Anadolu Eğitim Sendikası Hukuk Sekreterliği
Sayı: 718-24/8109 Tarih:13/11/2024
Konu: Görsel sanatlar ve müzik derslerinin ders seçimi ve okutulması sürecinde yapılan usulsüzlüklerin giderilmesi
T.C.
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI’NA
İlgi: : a) 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu,
- b) Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği,
- c) Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 37 sayı, 24/08/2023 tarih ve Ortaöğretim Kurumları Haftalık Ders Çizelgeleri konulu kararı,
- d) Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü’nün 18620996 sayı,
30/12/2020 tarih ve Ders Seçimi konulu yazısı.
Niğde ilinde önceki yıllarda yeteneğe bağlı seçimlik dersler öğrencilerin kendi ilgi, yetenek ve istekleri doğrultusunda seçmelerini müteakip şubeler bazında kaç öğrenci görsel sanatlar kaç öğrenci de müzik seçmiş ise dağılarak eş zamanlı olarak bu dersleri görmek suretiyle süreç işletilmekteydi. Lakin son yıllarda adı geçen ilde uygulanmakta olan yeteneğe bağlı seçimlik derslerin seçim ve okutulması sürecindeki usulsüz uygulamalar nedeniyle yeteneğe bağlı seçimlik dersler olan beden eğitimi, görsel sanatlar ve müzik branşlarının norm kadro fazlalığı sorunu yaşanmaktadır. Araştırdığımızda büyük şehirler dâhil birçok ilde bu sürecin yönetmelik hükümlerine göre uygulandığını öğrenmiş olmamıza rağmen Niğde ilinde mevzuata aykırı keyfi uygulamalar nedeniyle hem öğrenciler hem de öğretmenler mağdur edilmektedir. Öğrenciler ilgi ve yeteneklerine göre seçmeleri gereken dersleri kendi özgür iradelerine göre seçmemekte, dayatılma ile cebren seçmek zorunda kalarak kalabalık sınıflarda bu derslerden yeterince istifade edememektedir. Bu derslerin öğretmenleri de bu uygulama nedeniyle azalan ders saatlerine bağlı olarak kadrolarının bulunduğu okullarda hem maaş karşılığını dolduracak kadar ders saati bulamayıp hem de farklı okullara maaş karşılığını doldurmak üzere görevlendirilerek verimliliklerinin düşmesi gibi mağduriyetler yaşamaktadırlar.
İlgi (a) kanunun Türk Milli Eğitiminin Temel İlkeleri konu başlıklı Ferdin ve toplumun ihtiyaçları temalı alt başlığının 5. Maddesinde; “Milli eğitim hizmeti, Türk vatandaşlarının istek ve kabiliyetleri ile Türk toplumunun ihtiyaçlarına göre düzenlenir.” ve yine aynı konu başlığının Yöneltme temalı alt başlığının 6. Maddesinde de; “Fertler, eğitimleri süresince, ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda çeşitli programlara veya okullara yöneltilerek yetiştirilirler.” denilmektedir.
İlgi (b) yönetmeliğin Öğretim programları konu başlıklı, 10. Maddesinin 1. Fıkrasının d bendinde; “Seçmeli dersler, öğrencilerin hedefledikleri ve yöneldikleri alanda gelişmelerine veya ilgi ve istekleri doğrultusunda çeşitli programlarda ilerlemelerine, kişisel yeteneklerini geliştirmelerine imkân sağlayan derslerdir.” denilmektedir.
İlimizde yeteneğe bağlı seçimlik dersler olan beden eğitimi, görsel sanatlar ve müzik derslerinin hem seçim süreci hem de okutulmasında öğrencilerin ilgi, yetenek, yeterlilik ve istekleri göz ardı edilmek suretiyle süreçler işletildiğinden yapılan uygulamanın kanuna ve yönetmeliğe aykırılık teşkil ettiği aşikârdır.
İlgi (b) yönetmeliğin Ders seçimi konu başlıklı 11. Maddesinde; “(1) (Değişik:RG-16/9/2017-30182) Derslerin seçimi ve buna yönelik açıklamalar (Değişik ibare:RG-15/11/2022-32014) aralık ayında okul müdürlüğünce öğrencilere duyurulur.
(2) (Değişik:RG-16/9/2017-30182) Ders seçimi okulun imkânlarına bağlı olarak veli, sınıf rehber öğretmeni ve (Değişik ibare:RG-8/9/2023-32303) rehber öğretmenin bilgisi dâhilinde öğrenci tarafından (Değişik ibare:RG-2/9/2020-31232) aralık ve ocak ayları içinde yapılır, e-Okul sistemine işlenir ve Kitap Seçim Modülüne kitap ihtiyaç sayısı girilir. Grup
oluşturulamadığı için açılamayan dersler okul yönetimince ilan edilir. Bu dersleri seçen öğrenciler tercihleri doğrultusunda açılan seçmeli derslere yönlendirilir. Süresi içerisinde ders seçimi yapmayan öğrencilerin dersleri okul yönetimince belirlenir.
(3) 9 uncu sınıfa yeni başlayan öğrencilerin ders seçimleri ile seçilen derslerde değişiklik yapılmasına ilişkin işlemler ders yılının ilk haftası içinde yapılır.
(4) (Değişik:RG-5/9/2019-30879) (Değişik cümle:RG-2/9/2020-31232) Ortak dersler kapsamındaki yeteneğe bağlı seçimlik dersler hariç seçmeli dersler en az 10, seçmeli meslek dersleri ise en az 8 öğrencinin talebi doğrultusunda öğretime açılır. Ders yılı içerisinde öğrenci sayısı azalsa bile o dersin okutulmasına devam edilir. Ortak derslerde ise sınıf bütünlüğü esastır. (Değişik cümle:RG-15/11/2022-32014) Özel öğretim kurumları, resmî özel eğitim kurumları, özel eğitim sınıfları, bünyesinde özel ortaöğretim programı uygulanan ARGEM ile ceza infaz kurumlarında bir ortaöğretim kurumuna bağlı olarak açılan şube/şubelerde bu şartlar aranmaz.
(5)(Ek:RG-13/9/2014-29118) Yeterli talebin olmamasından dolayı açılamayan seçimlik dersler millî eğitim müdürlüklerinin onayına bağlı olarak merkezi bir okul/okullarda açılabilir ve farklı okul öğrencilerinin kayıtları okullarında kalmak üzere seçimlik dersleri bu okul/okullarda almaları sağlanabilir.” denilmektedir.
Tüm bunlara rağmen Niğde ilinde 9 uncu sınıfa yeni başlayan öğrencilerin ders seçimleri ders yılının ilk haftasında yapılması gerekirken kayıt esnasında öğrenci ve velilerden ders seçim dilekçesi alınarak öğrencilerden görsel sanatlar seçenlerden 30 kişilik bir şube, müzik seçenlerden 30 kişilik şube şeklinde süreç işletilmektedir.
Özellikle merkezi yerleştirme sınav puanı ile öğrenci alan okullarda yeteneğe bağlı seçimlik derslerin öğrenciler tarafından kayıt esnasında alınan seçmeli ders dilekçelerine bağlı olarak seçtikleri derslere göre merkezi yerleştirme puan ortalamaları göz ardı edilerek şubelere dağıtılmaları sınıf/şubelerin puan ortalamalarına göre homojen dağılımlarını da engellemektedir. Kaldı ki bu dağılımların bakanlık tarafından homojen bir şekilde yapılmış olmasına rağmen okul idarelerinin mevzuat hükümlerini de hiçe sayarak yaptıkları usulsüz uygulamalarla dağılımlar heterojen bir hal almaktadır.
İlgi (c) kararın Ortaöğretim Kurumları Haftalık Ders Çizelgelerinin Uygulanması İle İlgili Açıklamalar kısmında; “Seçmeli dersler öğrencinin ilgi ve istekleri ile hedefledikleri yükseköğretim programları doğrultusunda öğrenci, veli ve okul tarafından ortaklaşa belirlenecektir.” ve “Öğrenciler ilgi, istek ve okulun imkânları doğrultusunda “beden eğitimi ve spor/görsel sanatlar/müzik”, “görsel sanatlar/müzik”, “beden eğitimi ve spor/görsel sanatlar” veya “beden eğitimi ve spor/müzik” derslerinden sadece birini, Sosyal bilimler liselerinin hazırlık sınıfında ise söz konusunu derslerden farklı iki dersi seçer. Öğrenciler bu derslerden alt sınıfta seçtikleri bir dersi üst sınıflarda değiştirebilirler.” denilmektedir.
Ayrıca ilgi (d) yazının 8. maddesinin ikinci paragrafında;“Ancak ilgi (b) yönetmeliğin ‘Ders Seçimi’ başlıklı 11. maddesinin dördüncü fıkrasında da Ortak dersler kapsamındaki yeteneğe bağlı seçimlik dersler hariç seçmeli dersler en az 10, seçmeli meslek dersleri ise en az 8 öğrencinin talebi doğrultusunda öğretime açılır.” denilerek ortak dersler kapsamındaki yeteneğe bağlı seçimlik dersler hariç ibaresi vurgulanmış olup görsel sanatlar veya müzik derslerinin seçiminde herhangi bir sayının aranmayacağı açıkça vurgulanmıştır. Buna rağmen öğrencilerin kendi ilgi, yetenekleri ve özgür iradeleri doğrultusunda yaptıkları seçimin dikkate alınmayarak emrivaki yapılmak suretiyle öğrencilerin derslere yönlendirildikleri alenen açıktır.
2012 yılında da benzer sorunlar nedeniyle Eğitim-İş Sendikasının 06/11/2012 tarihli ve 400/410/6409 sayılı yazılı başvurusuna istinaden Bakanlığımızın 21658195/121.99/163310 sayı, 14/11/2012 tarih ve Seçmeli Derslerle İlgili Uygulamalar konulu cevabi yazısında seçmeli derslerde şube bütünlüğü aranmadan sürecin işletilmesi ifade edilmektedir. İçinden geçmekte olduğumuz süreçte de ilgi (b) yönetmeliğin Ders seçimi konu başlıklı 11. Maddesinin 4. Fıkrasında geçen; “Ortak derslerde ise sınıf bütünlüğü esastır.” ibaresinden bağımsız olarak ortak derslerin seçmelileri olarak görsel sanatlar ve müzik derslerinin sınıf bütünlüğü aranmadan öğrencilerin seçtikleri derslere göre dağıtılmalarının esas olduğu anlaşılmaktadır.
İlgi (d) yazının 8. maddesinin ikinci paragrafında;“Ancak ilgi (b) yönetmeliğin ‘Ders Seçimi’ başlıklı 11. maddesinin dördüncü fıkrasında da Ortak dersler kapsamındaki yeteneğe bağlı seçimlik dersler hariç seçmeli dersler en az 10, seçmeli meslek dersleri ise en az 8 öğrencinin talebi doğrultusunda öğretime açılır.” denilerek ortak dersler kapsamındaki
yeteneğe bağlı seçimlik dersler hariç ibaresi vurgulanmış olup görsel sanatlar ve müzik derslerinin okutulmasında sınıf bütünlüğünün aranmayacağı açıkça vurgulanmıştır.
Çünkü görsel sanatlar ve müzik dersi bu bağlamda her ne kadar ortak dersler arasında yer alıyor olsa da seçmeli olarak öğrencilere sunulduğu ve bu derslerin uygulamasında süreçten çok ürün değerlendirmesi yapılacağından sınıf ya da derse katılan öğrenci sayısının kalabalık olması bu değerlendirmenin ve ilgi ve yetenekleri doğrultusunda bu dersleri seçmiş olan öğrencilerin istedikleri başarıya ulaşmaları önündeki en büyük engel olacaktır. Buna gerekçe olarak da özellikle güzel sanatlar liselerinde seçmeli olarak verilen derslerde öğrenci sayısı gözetilmediği gibi bire bir de ders seçilecek şekilde fırsat tanınması açıkça gösterilebilir.
Yine bir eğitim Sendikasının 2015 yılında aynı konuyla ilgili yapmış olduğu başvuru neticesinde “Okullarımızın bir kısmı, Resim/Müzik gibi ilgi ve yetenek gerektiren derslerin kalabalık sınıflarda yapılamayacağı açık olduğu halde sınıfları bölmeden bu dersleri yapmaktaydı. Bunun sonucu olarak öğretmenlerimiz norm fazlası durumuna düşerek mağdur olmaktaydı. Bakanlığa yaptığımız başvuruya gelen cevaba göre konu açıklığa kavuşmuş ve bu derslerin seçmeli ders kapsamında değerlendirilerek sınıfların bölünmesinde sakınca olmayacağı şeklinde cevap verilmiştir.” denilmekte olup bu cevaba istinaden de aynı uygulamanın devam etmesinin gerekliliği anlaşılmaktadır.
Ayrıca kamuoyunda proje okulları olarak bilinen, Liselere Geçiş Sistemi kapsamında merkezi yerleştirme sınav puanı ile öğrenci alan Özel Program ve Proje Uygulayan Eğitim Kurumlarında 9. Sınıflara öğrencilerin yerleştirilmeleri sınıf/şube puan ortalamaları homojen olacak şekilde bakanlık tarafından yapılmaktadır. Yukarıda da arz ettiğimiz üzere yeteneğe bağlı seçimlik dersler olan görsel sanatlar/müzik derslerinin usulsüz okutulmasına istinaden sınıf/şubeler bazında öğrencilerin yerleştirmelerinde de değişiklikler yapılmak suretiyle bu homojen durumda ortadan kaldırılmaktadır. Dahası sınıf/şubeler oluşturulurken görsel sanatlar dersini seçenler şu şubeye, müzik dersini seçenler şu şubeye diye bakanlığın yapmış olduğu yerleştirmelerde değişiklik yapılarak sırf öğrencilerin sınav puanları bağlamında da heterojen bir dağılıma tabi tutulmaları söz konusu olmaktadır.
Millî Eğitim Bakanlığı Okul Yönetim Bilgi Sistemi (e-okul)’nde bu derslerin görsel sanatlar/müzik şeklinde diğer derslerden farklı şekilde bütünleşik olarak ders adlarının geçmesinin bile yukarıda açıklamaya çalıştığımız tüm gerekçelerin bir tezahürü olduğu da aşikardır.
Niğde İl Milli Eğitim Müdürlüğünün 2024-2025 eğitim öğretim yılı Norm Kadro Fazlası Öğretmenlerin Yer Değiştirme İşlemlerine İlişkin Duyurusuna istinaden yayımlanan Alanlara Göre Norm Kadro Fazlası Öğretmen Bulunan Okul/Kurum Listesi (Kasım 2024) (Ek-4)’te görüleceği üzere Niğde il genelinde 20 görsel sanatlar, 17 de müzik öğretmeninin norm kadro fazlası oldukları görülecektir. Her yıl norm kadro fazlası sorunu yaşayan ve görev yaptıkları kurumlarda maaş karşılıklarını dahi dolduramayan bu öğretmenlerin bu şekilde mağdur edilmeleri asla kabul edilebilir değildir ve mesleki verimliliklerini de ciddi şekilde olumsuz etkilemektedir.
Bu bağlamda bilgisine ulaştığımız Muğla, Manisa, İzmir, Ankara, vb. iller gibi ülke genelinde de ortak ve emsal bir uygulamanın oluşmasının sağlanması, halihazırda yaşanmakta olan mağduriyetlerin giderilmesi ve olası mağduriyetlerin yaşanmasının önüne geçilmesi için her türlü önlemin alınması;
Yukarıda arz ve izah olunan ve de resen göz önüne alınacak nedenlerle bu derslerin gerek seçim sürecindeki ve gerekse de okutulması aşamasındaki usulsüzlüklerin giderilmesi, ülke genelinde ortak uygulama gidilmesine dönük işlemlerin yapılması ve mevzuata aykırı usulsüz işlemlerle mağduriyetlere neden olanlar hakkında da gerekli iş ve işlemlerin yapılması, yapılacak çalışmalar hakkında Sendikamızın bilgilendirilmesi hususunda;
Gereğini arz ederiz.